ماكروسفالي يكي از اختلالات رشدي است كه به بزرگي سر منجر مي‌شود. كودكان مبتلا به اين اختلال سري بزرگ‌تر نسبت به ساير كودكان هم سن و سال خود دارند. ماكروسفالي به دلايل متعددي ايجاد مي‌شود؛ تشخيص دليل بروز آن به روش و روند درمان كمك مي‌كند. توجه داشته باشيد كه بزرگي سر صرفا به معني ماكروسفالي نيست و تشخيص آن بايد توسط پزشك متخصص صورت گيرد. در ادامه مقاله به بررسي كامل ماكروسفالي مي‌پردازيم. براي دريافت مشاوره كودك كليك كنيد.

منبع: ماكروسفالي

ماكروسفالي

متوسط اندازه دور سر نوزاد در ابتداي تولد حدود 33 تا 35 سانتي متر است. همزمان با رشد طبيعي نوزادان اندازه دور سر آن‌ها هر ماه 2 سانتي متر بزرگتر مي‌شود. اين در حاليست كه اندازه دور سر برخي كودكان به طور غير عادي بزرگ است. بزرگي اندازه سر يا ماكروسفالي، نوعي اختلال مرتبط با جمجمه است كه با بيماري‌هاي ژنتيكي ارتباط دارد. رشد بيش از حد بافت‌هاي مغز به ويژه مايع سفيد سبب شكل گيري جمجه‌ها به اندازه غير طبيعي مي‌شود.

به دليل اينكه تا شش ماهگي هنوز استخوان‌هاي جمجمه جوش نخورده‌اند، عدم چين و شكن‌هاي طبيعي مغز به جمجه فشار مي‌آورد و آن را بيش از حد معمول بزرگ نشان مي‌دهد. بزرگي سر در ماكروسفال‌ها به اشكال مختلف بروز مي كند كه شامل موارد زير است:

-سر قوزي
-ناموزوني
-دو كله
-جلوآمدگي پيشاني

براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد بيماري ژنيتكي در كودكان كليك كنيد.

علائم ماكروسفالي

ماكروسفالي به صورت خوش خيم و يا تاخير در رشد بروز مي‌كند. در نوع خوش خيم بزرگي دور سر تنها بر وجود اين اختلال دلالت دارد اما در نوع دوم، كودكان تاخير در رشد يا تاخير در يادگيري را تجربه مي‌كنند. وقتي ماكروسفالي به شكل تاخير بروز مي‌كند داراي علائم زير مي‌باشد:

-روند رو به كاهش رشد بدن
-ناتواني ذهني
-روند رشد سريع سر

نكته: وجود برخي علائم در كودك مانند استفراغ، سردرد و افزايش تحريك پذيري مي‌تواند نشانه ايجاد فشار بر روي مغز باشد.

براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد عقب ماندگي ذهني كودكان كليك كنيد.

علت ماكروسفالي

علت بروز اين اختلال را مي‌توان در موارد زير جستجو كرد:

ژن : ژن‌ها نقش بسيار مهمي در ايجاد ماكروسفالي دارند. به همين دليل است كه وقتي يك نفر داراي سر بزرگ و غير عادي باشد، اندازه دور سر خانواده او را مورد ارزيابي قرار مي‌دهند. ماكروسفالي خوش خيم خانوادگي تعريفي است كه پزشكان از تاثير ژن‌ها در بزرگي اندازه سر ارائه مي‌دهند.

مايعات مغزي: مايعات مغزي اضافي يا به اصطلاح هيدروسفالي، يكي ديگر از علل ايجاد اين اختلال است. اندازه بزرگي سر بستگي به ميزان مايع موجود دارد.

اوتيسم: بروز ماكروسفالي در كودكان طيف اوتيسم شيوع بسيار زيادي دارد و به طور تقريبي 15 تا 35 درصد جمعيت اوتيسم داراي اندازه سربزرگ و غير طبيعي هستند.

ساير عوامل موثر در بروز ماكرو‌سفالي

-خونريزي جمجمه
-سندروم گريگ سفالوپليسيتد اسيلي
-سندروم‌هاي ژنتيكي
-عفونت‌هاي مختلف (مننژيت، سيفيليس)
-اختلالات كروموزمي
-اشعه ايكس
-هماتوم مزمن
-سندروم سوتوس

نكته: در رابطه با نقش جنسيت در اين بيماري نمي‌توان با قطعيت صحبت كرد. هيچ تحقيق پزشكي با قاطعيت نقش جنسيت را در بروز اين مشكل ثابت نكرده است. براي كسب اطلاعات در زمينه بيماري‌هاي ژنتيكي كليك كنيد.

عوارض ماكروسفالي

-عقب ماندگي ذهني
-اختلالات رفتاري
-ناهنجاري حسي-حركتي
-هيدروسفالي
-اختلالات نورولوژيك
-اختلالات گفتاري

نكته: به ويژه در ماكروسفالي‌هاي ناشي از مشكلات ژنتيكي، اختلالات گفتار و زبان بسيار شايع است. به همين دليل گفتار درماني مي‌تواند بسيار كاربردي و مفيد باشد. براي كسب اطلاعات در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

تشخيص ماكروسفالي

نمودار رشد كودك نشانه‌هاي اوليه بروز ماكروسفالي را گزارش مي‌كند. روند رشد سريع اندازه سر، پزشكان را به تجويز آزمايشات جانبي و اسكن سونوگرافي هدايت مي‌كند. علاوه بر اين اقدامات، انجام MRI و يا آزمايش راديولوژيك براي ارزيابي مغز نيز توسط جراح مغز و اعصاب تجويز مي‌شود. برخي كودكان نشانه‌هايي همچون مشكلات بينايي، نقطه بالا آمده در بالاي سر و رگ برجسته را نشان مي‌دهند كه پزشك را به تشخيص ماكروسفالي سوق مي‌دهد. نمونه برداري از مايع مغزي نيز از ديگر روش‌‌هاي تشخيص اين اختلال است.

درمان ماكروسفالي

درمان بزرگي جمجه بستگي به تشخيص پزشك دارد. بسته به علت بروز اين عارضه، روش‌هاي درماني متفاوت خواهند بود. به طور مثال در كودكاني كه به علت تومور مغزي يا ژنتيك دچار بزرگي جمجه هستند، نوع درمان بسيار حساس‌تر مي‌باشد و بايد به روش‌هاي درماني بسيار حرفه‌اي مورد معالجه قرار بگيرند. معمولا روش‌هاي درماني زير در اين مورد نتيجه بخش خواهند بود.

-فيزوتراپي
-كاردرماني
-گفتار درماني
-رفتار درماني
-راديوتراپي
-عمل جراحي
-شيمي درماني
-دارودرماني

اگر علت بروز ماكروسفالي تجمع مايع يا خونريزي در مغز باشد، تنها راه درمان براي جلوگيري از عارضه‌هاي بعدي، عمل جراحي خواهد بود.

براي دريافت مشاوره در زمينه نوزاد و كودك مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني كودك از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان كلينيك تخصصي ني ني مايند تماس حاصل نماييد.

سوالات متداول

آيا نژاد و مليت در ايجاد ماكروسفالي تاثير گذار است؟

خير، خطر بروز ماكروسفالي يا بزرگي غير عادي اندازه دور سر براي همه نژادها و مليت‌ها به يك اندازه است و به نژاد خاصي محدود نمي‌شود.

آيا ماكروسفالي درمان مي‌شود؟

با توجه به علت بروز، نتيجه بخشي درمان نيز متفاوت خواهد بود. در برخي مواقع درمان به طور قطع انجام مي‌گيرد و در برخي مواقع تنها مي‌توان مشكلات ناشي از آن را كنترل كرد.

منبع: ماكروسفالي