چقدر با مراحل رشد كودك تا بزرگسال آشنا هستيد؟ آيا مي‌دانيد ما انسان‌ها از قبل تولد شروع به رشد مي‌كنيم و اين فرايند برخلاف تصور خيلي‌ها در كودكي و جواني تمام نمي‌شود؟ در حقيقت رشد به هر تغييري در انسان گفته مي‌شود. اين تغييرات گاهي اوقات به معناي بهترشدن و گاهي حتي به معناي افت توانايي‌هاي ما هستند. بااين‌حال چيزي كه اهميت دارد اين است كه رشد تا سنين پيري نيز ادامه دارد. آشنا شدن با مراحل رشد كودك تا بزرگسال به ما كمك مي‌كند با نيازهاي هر دوره آشنا شويم و بهتر بتوانيم به آن‌ها رسيدگي كنيم. درعين‌حال بي‌توجهي به اين نيازها مي‌تواند مشكلات روحي را در هر دوره از زندگي ما به همراه داشته باشد. حتما براي كسب اطلاع كامل درباره مراحل رشد كودك تا بزرگسالي مشاوره كودك دريافت كنيد.

منبع: مراحل رشد كودك تا بزرگسال | مرحله هاي رشد كودك از نظر روانشناسي

مراحل رشد كودك تا بزرگسالي

روان‌شناسان معتقدند كه مي‌توانيم رشد انسان را به مراحل مختلفي تقسيم كنيم. در هر مرحله فرد ويژگي‌ها و نيازهاي خاصي خواهد داشت. نكته بسيار مهم اين است كه اين ويژگي‌ها و نيازها در تمامي افراد و هرجايي كه زندگي مي‌كنند برابر است. در واقع ما بدون توجه به اين كه از چه قوم و نژادي هستيم دوره‌ها و نيازهاي روحي و رواني يكساني را پشت سر مي‌گذاريم. همان‌طور كه گفتيم شناخت اين مراحل و هرچه در آن اتفاق مي‌افتد به شما كمك مي‌كند تا بهتر بتوانيد شرايط را پشت سر بگذاريد و شخصيت كامل‌تري براي خود يا فرزندتان رقم بزنيد. مهم‌ترين مراحل رشد كودك تا بزرگسال به شرح زير است.

1- مرحله قبل از تولد

اين مرحله از زمان انعقاد نطفه تا تولد نوزاد را شامل شده و به طور ميانگين 38 هفته خواهد بود. امروزه تمامي متخصصين اعتقاد دارند كه فرزند شما در اين مدت علاوه بر رشد فيزيولوژيك و تأثيرات ژنتيك با محيط نيز ارتباط دارد. اين يعني برخلاف گذشته كه تصور مي‌شد در اين دوره جنين متوجه اتفاقات محيط اطراف خودش نيست فرزندتان حضور شما، شرايط روحي‌تان و بسياري از محرك‌هاي محيطي را متوجه مي‌شود. به همين خاطر بهتر است تا جايي كه مي‌توانيد علاوه بر سلامت جسمي به سلامت روان خود در دوران بارداري نيز توجه داشته باشيد. مرحله رشد قبل از تولد به سه زير مرحله تقسيم مي‌شود كه در ادامه شرح داديم.

مرحله تقسيم سلولي يا تخمكي

اين مرحله اولين بخش رشد هركدام از ما است كه با انعقاد نطفه شروع شده و براي بيست و يك روز ادامه پيدا خواهد كرد. در اين مرحله سلول نطفه شروع به تقسيم شدن و ازدياد كرده و تبديل به يك توده سلولي مي‌شود. سپس با اتصال به ديواره رحم لانه‌گزيني اتفاق خواهد افتاد.

مرحله روياني

اين مرحله از هفته دوم تا هشتم بارداري را شامل مي‌شود. در اين مرحله اندام‌هاي بدن جنين به‌تدريج تشكيل شده و ارتباط او با مادر شكل مي‌گيرد.

مرحله جنيني

آخرين مرحله رشد قبل از تولد مرحله جنيني است كه از پايان هفته هشتم تا هنگام تولد ادامه دارد. در اين مرحله اندام‌هاي جنين كه در مراحل قبل به طور ناقص تشكيل شده بود كامل مي‌شود و جنين آماده متولدشدن خواهد شد.

2- مرحله نوزادي

نوزادي از زمان تولد شروع شده و تا دوسالگي ادامه خواهد داشت. رشد نوزاد در ماه اول تولد سريع رخ مي‌دهد. در اين يك ماه شما شاهد تغييرات بسياري در فرزند خود خواهيد بود. به طور ميانگين وزن نوزاد در اين مرحله حدود ۳۴۰۰ گرم و قد اكثر نوزادان بين ۴۵ تا ۵۰ سانتي‌متر است. نوزادان در اين دوره نسبت به صدا و بوي مادرشان حساس هستند. تا جايي كه نوزاد هنگام صحبت‌كردن مادر، سرش را به سمت او مي‌چرخاند؛ و به‌خوبي مي‌تواند بوي شير مادر را نسبت به ديگران تشخيص دهد. بينايي نوزاد در اين مرحله هنوز كامل نيست؛ و تا حدود دوسالگي طول مي‌كشد كه نوزاد بتواند از قدرت بينايي خود به طور كامل بهره ببرد.

سبك دلبستگي ايمن

مهم‌ترين تكليف و بحران رشدي براي كودكان در دو سال اول زندگي شكل‌دادن به سبك دلبستگي ايمن است. دلبستگي به اين معناست كه كودك باور كند دنيا جاي امني براي زندگي است؛ و ديگران در زمان لازم به او كمك خواهند كرد. شكل‌گرفتن اين باور در كودك بيش از هر چيز به رابطه او با مراقبين و به‌خصوص مادر بستگي دارد. به ميزاني كه مادر به فرزندش توجه داشته باشد و نيازهاي او را به‌موقع شناسايي كرده و پاسخ بدهد اين باور به شكل مثبت‌تري در كودك شكل خواهد گرفت.

اما اگر فرزند شما نتواند سبك دلبستگي ايمن پيدا كند به معناي آن است كه جهان را جايي ناامن و انسان‌ها را غيرقابل‌اعتماد خواهد دانست. اين باور درصورتي‌كه مورد درمان قرار نگيرد تا بزرگسالي همراه فرد باقي خواهد ماند. و تقريباً تمامي روابط نزديك او را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد.

3- مراحل رشد انسان در كودكي

پس از نوزادي نوبت به مرحله كودكي مي‌رسد‌. كودكي به دو دسته، كودكي اول (دو تا شش‌سالگي) و كودكي دوم (هفت تا دوازده‌سالگي) تقسيم مي‌شود‌. رشد جسماني و شناختي در اين دوران به طور سريع رخ مي‌دهد؛ و كودك به بسياري از مهارت‌هاي شناختي دست پيدا مي‌كند. براي آشنايي با روانشناسي كودك كليك كنيد.

كودكي اول

در حدود دوسالگي مهارت‌هاي كلامي در كودك شكل مي‌گيرد. اين به معناي آن است كه از اين به بعد فرزند شما مي‌تواند با محيط ارتباط برقرار كند؛ و از جملات دو تا چهار كلمه‌اي استفاده خواهد كرد. از جمله توانمندي‌هاي ديگر كه در اين مرحله رخ مي‌دهد مي‌توان به ايستادن، راه‌رفتن، دويدن، نشستن، خزيدن، درآوردن دندان شيري و… اشاره كرد. بااين‌حال هنوز رشد شناختي كودك به بالاترين حد خودش نرسيده است. فعاليت‌هاي حركتي كودك تكامل پيدا مي‌كند؛ و علاوه بر توانمندي‌هاي حركتي‌ قبلي‌اش اكنون مي‌تواند بازي‌هاي دسته‌جمعي با همسالانش انجام دهد و تسلط بيشتري بر اندام‌هاي جسماني‌اش داشته باشد.

رشد رواني در كودكي اول

مهم‌ترين چالشي كه در كودكي اول با آن مواجه مي‌شويد اين است كه فرزند شما متوجه تفاوت‌هاي ميان دختران و پسران مي‌شود. او احتمالاً راجع به اين موضوع و همين‌طور نحوه به‌دنياآمدن فرزندان سؤالاتي از شما خواهد پرسيد. به همين خاطر شما مي‌بايست به فكر تربيت جنسي فرزندتان در اين دوران باشيد. يادتان باشد كه بي‌توجهي به اين مسئله مي‌تواند مشكلاتي را براي فرزندتان به همراه داشته باشد. پس بهتر است با كمك‌گرفتن از يك مشاور متخصص خودتان را براي اين مرحله آماده كنيد.

مراحل رشد در مرحله دوم كودكي

در اين مرحله رشد شناختي كودك به بالاترين حد خودش مي‌رسد. كودك توانايي استدلال منطقي و فضايي پيدا مي‌كند؛ و به‌راحتي مي‌تواند با محيط اطرافش سازگار شود. همچنين مهارت‌هاي اجتماعي بهبود پيدا كرده و در نتيجه آن كودك مي‌تواند با همسالان يا بزرگ‌ترها ارتباط خوبي برقرار كند. در اين مرحله كودك نسبت به مراحل قبلي هوشيارتر مي‌شود و از ظرفيت يادگيري خواندن و نوشتن بهره مي‌برد.

سخت‌كوشي و تلاش در كودكان دوره دبستان

به اعتقاد اريك اريكسون مهم‌ترين بحران رواني در سال‌هاي مدرسه سخت‌كوشي در برابر احساس حقارت است. در اين مرحله فرزند شما همه تلاش خود را مي‌كند تا بهترين باشد. نكته مهم اين است كه شما مي‌بايست دست از مقايسه كردن و كمال‌گرايي برداريد و تلاش‌هاي فرزندتان را در اين دوره موردتوجه قرار دهيد. در غير اين صورت مشكلاتي مانند ازدست‌دادن اعتمادبه‌نفس در فرزند شما اتفاق خواهد افتاد.

4- نوجواني

از دوازده تا هجده يا بيست‌سالگي را دوره نوجواني مي‌ناميم. نوجواني به اعتقاد تمام روان‌شناسان مرحله گذار است. اين يعني فرزند شما به‌تدريج از كودكي فاصله گرفته و تبديل به يك فرد بزرگسال خواهد شد. شكل‌دادن به هويت مهم‌ترين بحراني است كه در اين مرحله با آن روبه‌رو مي‌شويم. در يك كلام هركدام از ما در سنين نوجواني به اين سؤال پاسخ خواهد داد كه: ” من كيستم؟”.

براي آشنايي با دوران نوجواني كليك كنيد.

5- مرحله جواني

سال‌هاي بين بيست تا چهل عمر هركدام از ما جواني نام دارد. در اين مرحله فرد از نظر جسماني تغييرات چنداني نخواهد داشت. بااين‌حال بسياري از تصميم‌هاي مهم زندگي مثل تحصيل، انتخاب شغل و همين‌طور ازدواج در اين مرحله اتفاق مي‌افتند. به همين خاطر فرد از نظر رواني تغييرات بسياري را پشت سر مي‌گذارد.

6- مرحله رشد انسان در ميان‌سالي

با عبور از جواني نوبت به ميان‌سالي خواهد رسيد. اين دوره از 40 يا 45 سالگي شروع شده و تا 65 سالگي ادامه خواهد داشت. رشد شناختي در اين دوران كم‌كم شروع به تغيير مي‌كند؛ و مهارت‌هايي كه نياز به پردازش سريع اطلاعات داشته باشد با كمي مشكل مواجه مي‌شود؛ اما در عوض قدرت استدلال منطقي، توانايي مديريت و خلاقيت در اين دوران افزايش پيدا مي‌كند‌.

نيازهاي رواني در دوره ميان‌سالي

هركدام از ما در سنين ميان‌سالي احتياج به فعاليت داريم. در حقيقت به ميزاني كه فرد پويايي خود را حفظ كرده باشد در اين مرحله آرامش بيشتري خواهد داشت. بسياري از روان‌شناسان معتقدند زايندگي و فعاليت نكته كليدي در ميان‌سالي است. زنان و مردان در اين دوره به اين فكر مي‌كنند كه معنا و يادگاري از خود توليد كنند كه حتي بعد از مرگ آن‌ها نيز باقي بماند. براي بسياري از آنها تربيت فرزند بهترين مصداق براي اين ماجرا است.

7- مراحل رشد تا سالمندي

سالخوردگي يا دوران پيري را مي‌توان به‌عنوان آخرين مرحله رشد انسان در نظر گرفت. در اين مرحله قدرت جسماني و شناختي فرد كاهش پيدا مي‌كند. و فرد كم‌كم توانمندي‌هايش را از دست مي‌دهد. دوران پيري از حدود ۶۵ سالگي به بعد آغاز مي‌شود. در اين مرحله، فرد دوراني را كه سپري كرده است مورد بررسي و بازبيني قرار مي‌دهد؛ و نگاهي به آرزوها، تمايلات و خواسته‌هايش در زندگي مي‌اندازد. اگر فرد زندگي گذشته خود را به‌خوبي ارزيابي كند اين دوران را به طور مطلوبي مي‌گذراند در غير اين صورت ممكن است دچار خلق پايين، نااميدي و افسردگي شود. براي آشنايي با روانشناسي دوران سالمندي كليك كنيد.

سؤالات متداول